Farklı dünyalara, düşüncelere açılan ve eşsiz bir pencere olan hayal dünyası insanlara sunulan harika bir değerdir. Eğer Edison hayal gücünü kullanmasaydı ampulü icat edemezdi ya da Mozart veya Itri hayaller kurmasaydı o eşsiz müzik eserlerini dinleyemezdik veya Picasso’nun o gelişkin hayal dünyası olmasaydı bakmaya doyulmayan tablolarını yapamazdı.
İnsanların bilimde, sanatta, edebiyatta kısaca hayatın her alanında ilerlemesinin ve başarıya ulaşabilmesinin ilk anahtarı hayal gücüdür. Hayal kurma gücü merak duygusu ile birleştiği zaman icatlar, yepyeni buluşlar, hayranlık uyandıran sanat eserleri, okunmaya doyulmayan edebi eserler ortaya çıkar.
İnsanlar sağ beyin lobları gelişmiş olarak doğdukları için bebeklik döneminde ve okul öncesi dönemde hayal güçleri yüksektir. Örneğin; bir çocuk yeşil olan ağaç yapraklarını mor renginde hayal eder ve o renge boyar ya da beyaz olan bulutları turuncu renkte, küçük bir köpeği devasa boyutlarda hayal eder ve öyle resimleyebilir.
Bazen ebeveynler çocuğun hayal dünyasına “Ağaç yaprağı yeşil olur, onu mor rengine boyayamazsın. Bulutlar turuncu renginde değillerdir, bulutu beyaza boyamalısın vb.” şekillerde müdahale ederler ve çocuğun belli bir kalıp içinde düşünmesini isterler.
Bunun yanında çocuklar evlerinde bulunan eşyaları dokunarak, oynayarak keşfetmek istedikleri zaman ebeveyni tarafından “O eşyaya dokunma, kırılabilir. Çekmeceleri, eşyaları karıştırmanı, etrafı dağıtmanı istemiyorum. Boya kalemleriyle çok oynarsan, ellerin, elbiselerin kirlenecektir vb.” şekillerde engellenirler.
Bu tür engellemelere maruz kalan çocuk bir süre sonra merak duygusu ve hayal gücü körelmeye başlayacağı için duygusal zekâsı düşük bir birey olarak büyüyecektir.
Oysaki hayal dünyası desteklenen bir çocuğun öğrenme isteği sürekli olarak aktif olacak, karşılaştığı problemlere daha kolay çözüm üretme becerisi gelişecektir. 0-5 yaş arasında
çocuğun hayal gücü etkinleştirilmeli, müziksel ve sanatsal becerilere yöneltilmelidir. Böylece güçlü bir duygusal zekâya sahip olması sağlanmalıdır.
Ebeveynler Çocuğun Hayal Dünyasını Geliştirmek İçin Neler Yapabilirler?
*Çocuğunuza bebekliğinden itibaren hikâyeler, masallar okuyabilir, anlatabilirsiniz. Hikâyeyi yarım bırakarak “Sence bundan sonra neler olmuş olabilir? Hikâyenin nasıl devam etmesini, nasıl bitmesini isterdin? vb.” diye sorabilirsiniz. Böylece çocuğun hayal gücü aktif hale gelecektir.
*Çocuğunuzu tablet, telefon, televizyon ve bilgisayar ile mümkün oldukça geç tanıştırın. Bu tür teknolojik aletler karşısında saatlerini geçirmek çocukların hayal dünyasını geliştirmek yerine gerilemesine sebep olacağı gibi çocuğun hayal dünyasını da dar bir kalıp içine hapsedecektir. İlla ki bu teknolojik aletler kullanılacaksa bilinçli olarak kullanılmalı, özellikle eğitici özelliklerinin kullanılmasına dikkat edilmelidir.
*Legolar, oyun hamurları, kil, boya kalemleri, müzik aletleri çocuğun hayal dünyasını geliştiren materyallerdir. Fakat çocuğunuz legolarla yapılar inşa ederken yada boya kalemleriyle resim yaparken lütfen müdahale etmeyin ve onu özgür bırakınız. Yaptığı resim hakkında sorular sorabilir, resmini anlatmasını isteyebilirsiniz.
*Müzik biz büyükler için olduğu gibi çocuklar için de rahatlatıcı, motive edici bir etkiye sahiptir. Çocuğunuzu bir enstrüman çalmaya yönlendirebilir, kendi başına şarkılar söylemesi, dans etmesi için teşvik edebilirsiniz.
*Kukla oyunları çocuğun içsel duygularını ifade etmesi noktasında çok önemlidir. Kuklaları konuşturan çocuk çeşitli rollere bürünerek hayal gücünün sınırlarını genişletebilir.
*Çocuğunuzla oynayacağınız küçük drama etkinlikleri çocuğun hem hayal gücünü hem de dil yeteneğini geliştirecektir.
*Evcilik oyunları çocuğunuzun hayal dünyasını zenginleştirirken sosyal becerilerini geliştirir ve dil gelişimine olumlu katkıları olur.
*Çocuğun karşılaştığı sorunlara öncelikle kendisinin çözüm üretmesini, önermesini sağlayınız. Her sorununu siz çözdüğünüz zaman çocuk kendi çözüm yollarını hayal edip, düşünemeyecektir.
*Eğitici oyuncaklar çocuğun hem hayal dünyasını hem de zihinsel gelişimini destekler.
*Çocuğunuzun oynadığı hayali oyunlar ile dalga geçmeyiniz, yaptığı resimler hakkında olumsuz cümleler kurmayınız.
*Çocuğunuzun farklı yerleri, farklı şehirleri ve ülkeleri, farklı kültürleri görmesini, tanımasını sağlayınız. Bu durum hayal dünyasını daha da aktif hale getirecektir.
*Çocukla düşünce egzersizleri yapabilirsiniz. Mesela çocuğa “Ormanda veya denizde yaşayan hangi hayvan olmak isterdin? Sence uzayda yaşayanlar var mı? Varsa neye benzediklerini düşünüyorsun? Denizin dibindeki bir nesneyi çıkarmak için neler yapabilirsin?
Hangi ülkede, hangi şehirde yaşamak isterdin? Sence kediler neden miyavlar? Neden? Nasıl? Niçin?” gibi sorular sorarak hayal kurmasını sağlayabilirsiniz.
Evet, sevgili ebeveynler;
Hayal varsa başarı da gelecek demektir. Geleceğimizi hayallerinin peşinden giden çocuklarımız şekillendirecektir. Çocuğunuzun hayal gücünü mutlaka destekleyiniz. Unutmayınız, hayal etmek özgürlüktür.